Nie każdy niedźwiedź kocha miód?

Zdjęcie: Freepik

Czy każdy niedźwiedź, który poczuje zapach miodu, musi za nim podążać, by ostatecznie zdewastować pszczele gniazdo? Okazuje się, że nie. Chociaż ten mit krąży wśród pszczelarzy, to naukowcy odkryli, iż nie ma potwierdzenia w rzeczywistości. Dzięki badaniom genetycznym wykazali, że dwie trzecie niedźwiedzi w północno-wschodnich Karpatach nie włamuje się do pasiek.

Analizami zajęli się naukowcy z Polski, Hiszpanii i Niemiec, których zainteresowała sprawa zniszczenia pewnego karpackiego gospodarstwa pszczelarskiego w 2014 r. Zamieszkujący małą wieś pszczelarz zajmował się pszczołami od ponad trzydziestu lat. Przez dekady miał sporo szczęścia – jego niezabezpieczony przed niedźwiedziami toczek nigdy nie został nawiedzony przez te drapieżniki. Jeśli weźmiemy pod uwagę, że w regionie o powierzchni 4700 km²zwierzęta te powodują średnio 52 szkody rocznie, z czego aż 92% w pasiekach, to musimy przyznać, że gospodarz miał sporo szczęścia. Jednak niestety i jego dotknęła statystyka – misiek w końcu zniszczył 15 uli. Do podobnego zdarzenia kilka dni wcześniej doszło w miejscowości oddalonej o zaledwie 5 km.

Na miejscu pojawili się naukowcy z Instytutu Ochrony Przyrody PAN. Pobrali oni materiał biologiczny pozostawiony przez niedźwiedzie (włosy, odchody). Dzięki analizom DNA ustalili, że za oba przypadki zniszczenia pasiek jest odpowiedzialna samica wychowująca dwójkę młodych. Trzy lata później jej materiał genetyczny zabezpieczono w dwóch kolejnych „miejscach zbrodni”. Przez cztery lata zespół złożony z naukowców z IOP PAN i Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Rzeszowie sprawdził 209 szkód, które zostały zgłoszone jako prawdopodobnie wyrządzone przez niedźwiedzie. W czasie tych biologicznych śledztw pobrał i przeanalizował 146 próbek, dodatkowo cały czas analizując geny całej populacji, na podstawie materiału DNA zabranego w województwie podkarpackim.

Na podstawie zebranych danych przeprowadzono analizy z wykorzystaniem złożonych modeli statystycznych, by ostatecznie porządnie ustalić, ile niedźwiedzi rzeczywiście żyje w Karpatach Wschodnich. Na badanym terenie bytuje od 45 do 115 niedźwiedzi (ta różnica wynika z migracji w inne miejsca).

Czytaj także: Czytaj także: Cienie produkcji migdałów

– Stwierdziliśmy, że spośród średnio 72 niedźwiedzi żyjących w polskich Karpatach Wschodnich, zaledwie jedna trzecia włamuje się do pasiek – informowała Polską Agencję Prasową główna autorka badania Teresa Berezowska-Cnota z Instytutu Ochrony Przyrody PAN. Jednak odkrycie jest fascynujące również z innego powodu. – Powszechny pogląd jest taki, że jeśli ktoś raz zachował się źle, to w przyszłości będzie zachowywał się podobnie. My pokazaliśmy, że w przypadku niedźwiedzi brunatnych jest to raczej wyjątek.

Zespół doszedł do takich wniosków, gdy odkrył, że nie wszystkie osobniki były regularnie identyfikowane w zdewastowanych pasiekach. Oznacza to, że nie wszystkie niedźwiedzie dostają „miodowej gorączki”, gdy wyczują zapach ula, a tylko 33% miśków to recydywiści. Ponadto wyniki analiz wskazują, że większość zamieszkujących badany teren osobników nie wyrządza żadnej szkody. To ważne zarówno z punktu widzenia ochrony przyrody, jak i rozwiązywania konfliktów na linii człowiek – dzikie zwierzę.

Czytaj także: Pyłek słonecznika a dręcz - obszerniejsze wyjaśnienie

– Po jednej stronie są ludzie. Mamy jeszcze wiele do zrobienia w kwestii zapobiegania szkodom. Większość pasiek i zwierząt gospodarskich nie jest odpowiednio zabezpieczona na obszarach zasiedlonych lub rekolonizowanych przez duże drapieżniki, co stwarza okazję do konfliktów – mówiła w wywiadzie dla PAP współautorka badania i kierowniczka projektu, Nuria Selva z IOP PAN. – Po drugiej stronie są dzikie zwierzęta. Bez zidentyfikowania konkretnych osobników biorących udział w incydentach i zrozumienia ich zachowań, konfliktów nie da się tak naprawdę rozwiązać.

Źródło:

Berezowska-Cnota T., Konopiński M. K., Bartoń K., Bautista C., Revilla E., Naves J., Biedrzycka A., Fedyń H., Fernández N., Jastrzębski T., Pirga B., Viota M., Wojtas Z., Selva N. (2023). Individuality matters in human–wildlife conflicts: Patterns and fraction of damage-making brown bears in the north-eastern Carpathians. Journal of Applied Ecology, 00, 1– 12
Informacja PAP.