Wykaz składników na etykiecie z miodem. Kiedy masz obowiązek go zamieścić?

Każdy słoik z miodem, który trafia do sprzedaży, musi być opatrzony etykietą. Za prawidłowe oznakowanie produktu odpowiada jego producent, a w przypadku miodu pszczelarz, który miód pozyskał i oferuje go do sprzedaży. Nie ma znaczenia miejsce zbywania produktu – czy jest to targowisko, sklep, festyn, czy własny dom. Wymogi co do etykiety są takie same.

Warto w tym miejscu przypomnieć, jakie elementy powinna zawierać etykieta z miodem:

1. Nazwę produktu, np. miód nektarowy wielokwiatowy.
2. Dane producenta (w tym przypadku pszczelarza) – mogą być nadrukowane lub umieszczone za pomocą pieczątki. Podajemy nazwę pasieki lub imię i nazwisko oraz adres. W przypadku firm należy wskazać formę prawną, np. Sp. z o.o. Z punktu widzenia marketingowego warto zamieścić na etykiecie również nr tel. (opcjonalnie adres strony internetowej lub profilu fb, jeśli go utworzono dla pasieki), aby zainteresowany klient mógł ponowić zamówienie.

W przypadku RHD (rolniczego handlu detalicznego) można natrafić również na informacje, że należy podać identyfikacyjny numer weterynaryjny na etykiecie (uwaga! Nie w owalnej ramce). Warto jednak zaznaczyć, że w znanych mi publikacjach dotyczących RDH w kontekście znakowania produktu (miodu) powoływano się na te same przepisy, które obowiązują np. przy sprzedaży bezpośredniej, a tam numer weterynaryjny nie jest wyszczególniony jako element obowiązkowy (spis ustaw i rozporządzeń znajduje się na dole artykułu). Wydaje się więc, że ten element można przyjąć jako dobrowolny, choć rzeczywiście warto go dodatkowo zamieścić na etykiecie z miodem.

Skąd zatem informacja o numerze weterynaryjnym na etykiecie?

Według przepisów weterynaryjny numer identyfikacyjny podmiotu prowadzącego rolniczy handel detaliczny powinien być umieszczony w miejscu sprzedaży. Na niektórych wzorach etykiet, np. w broszurce informacyjnej przygotowanej przez Główny Inspektorat Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych taka informacja się pojawiła. Pszczelarze i różnego rodzaju organizacje mogą po prostu powielać ten wzór.

3. Datę minimalnej trwałości – na etykiecie z miodem odpowiedni będzie zapis „Najlepiej spożyć przed końcem: (tutaj należy wpisać odpowiedni rok)” lub „Data minimalnej trwałości: 36 miesięcy od daty rozlewu” i oczywiście obok podać informację, kiedy miód był konfekcjonowany. W praktyce zdecydowanie częściej stosuje się pierwsze z omówionych sposobów znakowania miodu.

Więcej na temat daty minimalnej trwałości pisaliśmy tutaj → „Najlepiej spożyć przed” czy „Najlepiej spożyć przed końcem?” na etykiecie z miodem?

4. Oznaczenie partii produkcyjnej – najczęściej umieszczamy zapis, że data minimalnej trwałości (lub data rozlewu) jest jednocześnie numerem partii. Oczywiście można też wprowadzić odrębne oznaczenie partii pozyskanego miodu.

Według definicji partia produkcyjna rozumiana jest jako określona ilość środka spożywczego wyprodukowanego, przetworzonego lub zapakowanego w praktycznie takich samych warunkach. Jeśli pozyskujesz taki sam miód gatunkowy, ale np. z różnych pasiek, znajdujących się w innych lokalizacjach, to warto dla własnego komfortu (w przypadku np. reklamacji złożonej przez klienta) oznaczyć te miody jako różne partie.

5. Warunki przechowywania – w odniesieniu do miodu podaje się takie informacje jak np. „Przechowywać w suchym i chłodnym miejscu”, „Przechowywać w temperaturze do 18°C”, „Chronić przed działaniem promieni słonecznych”.

Warunki przechowywania, jakie wskażemy na etykiecie z miodem, muszą być spełnione również podczas transportu i eksponowania miodu na stoisku. Jeżeli miód jest sprzedawany np. na bazarze w okresie letnim, to warto zwrócić uwagę na temperaturę panującą na zewnątrz i rozważyć możliwość zapewnienia oferowanemu produktowi takich warunków, jakich wymaga, czyli np. nie ustawiać go w pełnym słońcu, przechować w miejscu, gdzie jest niższa temperatura, a na etykiecie najlepiej nie podawać konkretnej temperatury, to której mógłby się odnieść organ kontrolujący.

6. Oznakowanie ilości nominalnej – może być poprzedzone dodatkowym napisem, odpowiednio: „objętość netto”, „masa netto” lub „zawartość netto”. Informacja ta podawana jest w jednostkach objętości [ml, l] w przypadku produktów płynnych lub w jednostkach masy [g, kg] w pozostałych przypadkach. Przyjęto, że miód sprzedajemy w jednostkach masy, nawet jeśli jest w postaci patoki (płynnej). W kontekście wskazywania ilości nominalnej (zawartości netto) towaru paczkowanego warto dodać informację o zasadzie ujętej w zaleceniu Międzynarodowej Organizacji Metrologii Prawnej OIML Nr R79, gdzie dla masy od 1 g do 1000 g określono jednostkę miary g; a dla masy równej i powyżej 1000 g określono jednostkę miary kg.

Ponadto w załączniku nr 2 § do Rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 20 lipca 2009 r. w sprawie szczegółowych wymagań dotyczących oznakowań towarów paczkowanych (Dz. U. Nr 122, poz. 1010) wskazano, jaka powinna być minimalna wysokość cyfr i liter w oznakowaniu ilości nominalnej towaru paczkowanego:

Jeśli miód zostanie rozlany np. do popularnych słoików o pojemności 900 ml, w których masa netto (ilość nominalna) miodu wynosić będzie 1250 g dla jednego słoika, to wysokość cyfr i liter na etykiecie powinna wynosić 6 mm. Wymagana wielkość czcionki, o której mowa powyżej odnosi się tylko do ilości nominalnej produktu, w tym przypadku owe „1250 g” (wobec powyższego lepszy byłby zapis „1,25 kg”). Pozostałe napisy z danymi obowiązkowymi muszą mieć minimum 1,2 mm wysokości dla tzw. znaku „x”. Więcej na ten temat pisaliśmy tutaj: etykiety na miód aspekty prawne

7. Miejsce pochodzenia – podajemy kraj lub region pochodzenia produktu, np. „kraj pochodzenia: Polska”, „produkt polski”, „miód z polskiej pasieki”.

Przechodzimy do sedna: Czy na etykiecie z miodem musi się znaleźć wykaz składników?

Według Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego 1169/2011 (w rozumieniu art. 2 ust. 2 lit. f) pyłek jest naturalnym komponentem miodu. Produkt ten w świetle prawa jest uważany za jednoskładnikowy, a ponadto nazwa produktu jest identyczna z nazwą składnika. W takich przypadkach pominięcie wykazu składników jest dozwolone.

To, co powyżej napisano, dotyczy miodu jako produktu nieprzetworzonego.

W wielu publikacjach w kontekście RHD można jednak natrafić na informacje, że na etykiecie oferowanego produktu, w tym miodu, musi znaleźć się wykaz składników z procentowym wyszczególnieniem najważniejszych. W jednej z instrukcji dotyczącej etykietowania miodu sprzedawanego w ramach RHD przy tym punkcie podano: „np. przy miodzie z zawartością pyłku powinna być podana zawartość pyłku”.

Myślę, że to sformułowanie może wprowadzać w błąd pszczelarzy, jakoby mieli obowiązek podawania procentowego udziału zawartości pyłków kwiatowych w ich miodach. W rzeczywistości chodzi o miód z pyłkiem, ale pszczelim (obnóżami) dodanymi przez producenta (pszczelarza) do już odebranego i odwirowanego miodu. Tak samo można postąpić z innymi składnikami, np. pierzgą, mleczkiem pszczelim czy nawet orzechami lub owocami itp. W przypadku oferowania takiego produktu (w ramach RHD lub innej działalności) rzeczywiście należy podać, jaki jest skład gotowego produktu i ile % stanowią dodatki (Uwaga! Miód musi stanowić minimum 50% produktu).

Należy mieć na uwadze to, że jeżeli do miodu są dodawane inne składniki, np. wspomniane obnóża pszczele, to staje się on produktem przetworzonym. Nie może więc być oferowany w ramach tzw. sprzedaży bezpośredniej. Sprzedaż tego typu produktów jest możliwa w ramach prowadzenia odpowiedniej działalności gospodarczej (bez limitów) lub rolniczego handlu detalicznego (przy zachowaniu określonych limitów). I właśnie wtedy (przy prowadzeniu działalności lub zgłoszeniu odpowiedniej kategorii RHD) na etykiecie z miodem należy podać jego skład.

Oprócz powyższego należy mieć na uwadze to, że:

- napisy na etykiecie muszą być czytelne i zrozumiałe, zamieszczone przynajmniej w języku polskim,

- etykieta musi być trwale połączona z opakowaniem,

- treści nie mogą wprowadzać w błąd ani sugerować, że miód jest lekiem (mimo przekonania i dowodów na jego dobroczynny wpływ na ludzki organizm),

- nie można również przypisywać produktowi działania lub właściwości, których nie posiada i nie może sugerować, że produkt ma szczególne właściwości, jeżeli wszystkie podobne produkty je mają (np. miód niezawierający cholesterolu),

- na etykiecie z miodem nie należy zamieszczać również informacji, że miód jest np. „dietetyczny”, ponieważ sugerowalibyśmy, że jest środkiem specjalnego przeznaczenia żywieniowego,

- wielkość napisów na etykiecie również jest sprecyzowana przez przepisy (tzw. znak „x” powinien mieć wysokość 1,2 mm, o czym mowa powyżej).

Podstawy prawne:

Żywność sprzedawana w ramach sprzedaży bezpośredniej oraz rolniczego handlu detalicznego musi spełniać wymagania w zakresie oznakowania, stosownie do przepisów określonych w:

• rozporządzeniu Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1169/2011 z dnia 25 października 2011 r. w sprawie przekazywania konsumentom informacji na temat żywności, zmiany rozporządzeń Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1924/2006 i (WE) nr 1925/2006 oraz uchylenia dyrektywy Komisji 87/250/EWG, dyrektywy Rady 90/496/EWG, dyrektywy Komisji 1999/10/WE, dyrektywy 2000/13/WE Parlamentu Europejskiego i Rady, dyrektyw Komisji 2002/67/WE i 2008/5/WE oraz rozporządzenia Komisji (WE) nr 608/2004;
• rozporządzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 23 grudnia 2014 r. w sprawie znakowania poszczególnych rodzajów środków spożywczych;
• rozporządzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 13 kwietnia 2004 r. w sprawie szczegółowego zakresu i sposobu znakowania niektórych grup i rodzajów artykułów rolno-spożywczych kodem identyfikacyjnym partii produkcyjnej.