Z artykułu dowiesz się m.in.:

• jak uzyskać wpis do rejestru działalności regulowanej;
• jakie obowiązki ma producent wyrobów winiarskich;
• jakie są konsekwencje nieprzestrzegania obowiązków administracyjnych.

Od ula do kieliszka: podstawowe zagadnienia prawne miodu pitnego oraz innych miodowych napojów alkoholowych, cz. 3.

W poprzednich artykułach¹ z serii „Od ula do kieliszka: podstawowe zagadnienia prawne miodu pitnego oraz innych miodowych napojów alkoholowych” przedstawiono podstawowe przepisy dotyczące alkoholowych napojów na bazie miodu, w tym m.in. podział tych napojów, ich wymagania jakościowe, a także kwestie związane z nazewnictwem, produkcją oraz reglamentacją tej działalności. Aktualna część serii została poświęcona kwestii zarejestrowania omawianej działalności we właściwym rejestrze działalności regulowanej oraz obowiązkom związanym z prowadzeniem tej działalności.

Rejestr przedsiębiorców wykonujących działalność w zakresie wyrobu lub rozlewu wyrobów winiarskich – uwagi ogólne

Rejestr przedsiębiorców wykonujących działalność w zakresie wyrobu lub rozlewu wyrobów winiarskich jest jednym z rejestrów działalności regulowanej. Poprzez obowiązek uzyskania wpisu do tego rejestru (art. 7 u.w.w.²) prawodawca zdecydował się na reglamentowanie tej działalności gospodarczej. Oznacza to, że jej podjęcie jest dopuszczalne dopiero po uzyskaniu wpisu do tego rejestru (art. 7 u.w.w. oraz art. 43 ust. 1 pr. przed.³).

Omawiany rejestr jest prowadzony przez Dyrektora Generalnego Krajowego Ośrodka Rozwoju Rolnictwa (KOWR), co wynika z art. 10 ust. 1 u.w.w. Rejestr ten jest dostępny za pośrednictwem Internetu na stronie KOWR⁴. Według stanu na 12 maja 2025 r. rejestr obejmował wpisy 307 przedsiębiorców, w tym 7 pasiek⁵. Przedsiębiorców, którzy zajmują się wyrobem lub rozlewem wyrobów winiarskich bazujących na miodzie jest jednak więcej (w rejestrze znaleźć można również m.in. miodosytnie).

Warunki dla uzyskania wpisu

Uzyskanie wpisu do rejestru musi zostać poprzedzone spełnieniem przewidzianych prawem warunków. Przede wszystkim – zgodnie z art. 8 ust. 1 u.w.w. – trzeba:

1) opracować w formie pisemnej i wdrożyć system kontroli wewnętrznej wyrobu lub rozlewu wyrobów winiarskich obejmujący co najmniej określenie:

a) częstotliwości i sposobu pobierania próbek do badań jakości tych wyrobów,

b) metod przeprowadzania badań jakości tych wyrobów,

c) sposobu postępowania z tymi wyrobami niespełniającymi wymagań w zakresie jakości;

2) posiadać plan obiektów budowlanych przeznaczonych do wykonywania tej działalności gospodarczej;

3) wyznaczyć osobę odpowiedzialną za kontrolę jakości wyrobów winiarskich;

4) zapewnić spełnianie przez obiekty budowlane i urządzenia techniczne przeznaczone do wykonywania tej działalności gospodarczej wymagań określonych w przepisach o ochronie przeciwpożarowej, sanitarnych i o ochronie środowiska, co musi zostać potwierdzone zaświadczeniem właściwych miejscowo:

a) komendanta powiatowego (miejskiego) Państwowej Straży Pożarnej,

b) państwowego powiatowego inspektora sanitarnego oraz

c) wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska.

W pewnym zakresie wymogi te podlegają złagodzeniu. Jeżeli produkcja następuje z surowców uzyskanych we własnym gospodarstwie, a w danym roku kalendarzowym przedsiębiorca wyrabia łącznie nie więcej niż 1000 hektolitrów niektórych wyrobów, to nie dotyczą go wymogi opisane powyżej w punktach 2 i 4 (art. 9 u.w.w.). W przypadku wyrobów winiarskich bazujących na miodzie, o których była mowa w poprzednich artykułach, dotyczy to miodu pitnego jakościowego z miodu uzyskanego co do zasady z własnej pasieki⁶. Ilość wyrobionego miodu pitnego jakościowego nie może być większa niż 20 litrów na każdy posiadany pień pszczeli. Przepisy wskazują, że pszczelarz musi prowadzić pasiekę powyżej 10 pni pszczelich i być wpisany do prowadzonego przez powiatowego lekarza weterynarii rejestru, o którym mowa w art. 11 ust. 1 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt (Dz.U. z 2020 r. poz. 1421 oraz z 2022 r. poz. 1570).

W art. 8 ust. 2 u.w.w. określono również, że wykonywanie omawianej działalności gospodarczej jest dozwolone, jeżeli przedsiębiorca:

1) posiada tytuł prawny do obiektów budowlanych, w których działalność ma być wykonywana;

2) nie był skazany prawomocnym wyrokiem sądu za przestępstwo przeciwko wiarygodności dokumentów, przeciwko mieniu, przeciwko obrotowi gospodarczemu, przeciwko obrotowi pieniędzmi i papierami wartościowymi lub za przestępstwo skarbowe, a w przypadku przedsiębiorcy będącego:

a) osobą prawną – którego członek zarządu nie był skazany prawomocnym wyrokiem sądu za przestępstwo przeciwko wiarygodności dokumentów, przeciwko mieniu, przeciwko obrotowi gospodarczemu, przeciwko obrotowi pieniędzmi i papierami wartościowymi lub za przestępstwo skarbowe,

b) spółką jawną – którego wspólnik nie był skazany prawomocnym wyrokiem sądu za przestępstwa, o których mowa powyżej, a w przypadku wspólnika będącego osobą prawną – której członek zarządu nie był skazany prawomocnym wyrokiem sądu za te przestępstwa,

c) spółką komandytową – którego komplementariusz nie był skazany prawomocnym wyrokiem sądu za przestępstwa, o których mowa powyżej, a w przypadku komplementariusza będącego osobą prawną – której członek zarządu nie był skazany prawomocnym wyrokiem sądu za te przestępstwa,

d) spółką komandytowo-akcyjną – którego członek zarządu nie był skazany prawomocnym wyrokiem sądu za przestępstwa, o których mowa powyżej;

3) nie zalega z należnościami wobec Skarbu Państwa, Zakładu Ubezpieczeń Społecznych lub Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego, a w przypadku zalegania z należnościami z tytułu podatków stanowiących dochód budżetu państwa – jeżeli zostało przyjęte zabezpieczenie, o którym mowa w art. 33d § 2 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa (Dz.U. z 2022 r. poz. 2651 i 2707 oraz z 2023 r. poz. 180), wykonania decyzji określającej lub ustalającej wysokość zobowiązania podatkowego, o której mowa w art. 52 ust. 3a ustawy z dnia 6 grudnia 2008 r. o podatku akcyzowym (Dz.U. z 2022 r. poz. 143, z późn. zm.9), co potwierdzają wydane na jego wniosek zaświadczenia.

Wniosek o wpis

W art. 10 ust. 3-7 u.w.w. określono treść wniosku, jaki jest wymagany dla uzyskania wpisu. Nie jest jednak konieczne samodzielne redagowanie takiego dokumentu. Otóż wniosek należy złożyć na formularzu udostępnianym na stronie internetowej KOWR (art. 10 ust. 2 u.w.w.). Dlatego w artykule pominięto wyszczególnienie elementów wniosku.

Na stronie internetowej KOWR dostępne są dwa rodzaje wniosku:

• wniosek o wpis na zasadach ogólnych⁷;
• wniosek o wpis na zasadach uproszczonych tj. wpis przedsiębiorcy korzystającego z uproszczenia wynikającego z omówionego powyżej art. 9 u.w.w.⁸.

Wniosek może zostać złożony osobiście w KOWR, listownie, a także z wykorzystaniem Internetu (ePUAP).

Należy pamiętać, że – niestety – wniosek o wpis musi zostać opłacony (a dowód opłaty załączony do wniosku). Zgodnie z przepisami⁹ wniosek podlega opłacie skarbowej w kwocie 616 zł. Jeżeli wniosek dotyczy kilku rodzajów działalności, opłatę uiszcza się od każdego z tych rodzajów. Opłacie skarbowej, jednak niższej (308 zł), podlega też wniosek o zmianę w rejestrze, jeżeli po uzyskaniu wpisu zamierzamy rozszerzyć zakres działalności. Opłatę wnosi się na rachunek bankowy Urzędu Miasta Stołecznego Warszawy (Centrum Obsługi Podatnika): 21 1030 1508 0000 0005 5000 0070¹⁰.

Procedura po złożeniu wniosku

Jeżeli wniosek spełnia wymogi formalne, a przedsiębiorca nie ma orzeczonego zakazu prowadzenia tej działalności gospodarczej ani wcześniej (3 lata poprzednie) nie wydano wobec niego decyzji o wykreśleniu przedsiębiorcy z tego rejestru i zakazie prowadzenia działalności, Dyrektor Generalny KOWR dokonuje wpisu i wydaje zaświadczenie potwierdzające wpis (art. 10 ust. 8 u.w.w.). Oprócz tego, przedsiębiorca uzyskuje swój indywidualny numer w tym rejestrze (art. 12 ust. 1 u.w.w.).

Na wpisanie przedsiębiorcy do rejestru Dyrektor Generalny KOWR ma 7 dni, licząc od złożenia wniosku. Jeżeli to się nie stanie, można pod pewnymi warunkami rozpocząć działalność, pomimo braku wpisu w rejestrze. Otóż gdy termin 7 dni nie zostanie zachowany a od dnia wpływu wniosku upłynęło 14 dni, można rozpocząć działalność gospodarczą po uprzednim zawiadomieniu o tym Dyrektora Generalnego KOWR na piśmie¹¹ (art. 11 u.w.w.).

Zmiany i sprostowania wpisu

Jeżeli dane przedsiębiorcy ulegną zmianie (z wyjątkiem danych, których podanie we wniosku nie jest obowiązkowe), ma obowiązek złożyć wniosek o zmianę w terminie 14 dni od tej zmiany. Procedura złożenia wniosku o zmianę wpisu jest analogiczna, jednak trzeba również we wniosku podać numer nadany w rejestrze (art. 12 ust. 4 i 5 u.w.w.). Również w terminie ١٤ dni trzeba zawiadomić Dyrektora Generalnego KOWR o zakończeniu lub zawieszeniu wykonywania działalności gospodarczej w zakresie wyrobu lub rozlewu wyrobów winiarskich (art. ١٦ u.w.w.).

Na wpisanie przedsiębiorcy do rejestru Dyrektor Generalny KOWR ma 7 dni, licząc od złożenia wniosku. Jeżeli to się nie stanie, można pod pewnymi warunkami rozpocząć działalność, pomimo braku wpisu w rejestrze. Otóż gdy termin 7 dni nie zostanie zachowany, a od dnia wpływu wniosku upłynęło 14 dni można rozpocząć działalność gospodarczą po uprzednim zawiadomieniu o tym Dyrektora Generalnego KOWR na piśmie12 (art. 11 u.w.w.).

Wpis może być modyfikowany bez wniosku. Mianowicie Dyrektor Generalny KOWR ma możliwość sprostowania wpisu zawierającego oczywiste błędy lub niezgodności ze stanem faktycznym (art. 12 ust. 3 u.w.w.).

Szczególnym przypadkiem wpisu jest sytuacja, w której zachodzi następstwo prawne (np. w wyniku śmierci przedsiębiorcy wpisanego do rejestru, przekształcenia przedsiębiorcy, zbycia całości lub części przedsiębiorstwa). Określa to art. 15 u.w.w. Zmiana jest wówczas dokonywana na wniosek następcy prawnego, a termin na złożenie takiego wniosku wynosi 6 miesięcy od wykreślenia przedsiębiorcy z CEIDG albo KRS. Jeżeli wniosek zostanie złożony za późno, Dyrektor Generalny KOWR nie będzie nawet wszczynał postępowania w sprawie zmiany wpisu.

Konsekwencje nieprzestrzegania obowiązków (warunków) dla uzyskania wpisu

W tym miejscu trzeba zwrócić uwagę, jakie są konsekwencje niedopełnienia obowiązków (wymogów) przewidzianych w art. 8 ust. 1 i 2 u.w.w., które zostały przedstawione w części 2 artykułu (Warunki uzyskania wpisu).

Jeżeli dojdzie do naruszenia tych warunków, Dyrektor Generalny KOWR wzywa przedsiębiorcę do usunięcia stwierdzonych naruszeń w wyznaczonym terminie, nie krótszym niż 7 dni od dnia otrzymania tego wezwania. Jeżeli naruszenia nie zostaną usunięte w wyznaczonym terminie, Dyrektor Generalny KOWR wydaje decyzję zakazującą wykonywania działalności gospodarczej w zakresie wyrobu lub rozlewu wyrobów winiarskich, a decyzja ta jest natychmiast wykonalna13. Oprócz tego Dyrektor Generalny KOWR powiadamia o wydaniu decyzji Szefa Krajowej Administracji Skarbowej (art. 13 u.w.w.).

W sytuacji, gdy taka decyzja stanie się z punktu widzenia postępowania administracyjnego ostateczna, dany przedsiębiorca nie będzie mógł wykonywać działalności w zakresie wyrobu lub rozlewu wyrobów tym samym zakresie przez 3 lata. Wynika to z art. 14 u.w.w. Inaczej mówiąc, ponowny wpis do rejestru będzie mógł uzyskać nie wcześniej niż po 3 latach od wydania wspomnianej decyzji. To samo dotyczy osoby, która – jak się okaże – wykonywała tę działalność bez wpisu do rejestru (z wyjątkiem omówionego przypadku złożenia wniosku i nierozpoznania go w terminie przez Dyrektora Generalnego KOWR).

Wykreślenie z rejestru

Wykreślenia z omawianego rejestru dokonuje, co oczywiste, również Dyrektor Generalny KOWR (art. 15 ust. 9 u.w.w.). Takie wykreślenie może nastąpić przede wszystkim na wniosek samego przedsiębiorcy. Oprócz tego wykreślenie z rejestru ma miejsce w sytuacji, gdy:

• decyzja o zakazie wykonywania działalności gospodarczej w zakresie wyrobu lub rozlewu wyrobów winiarskich, o której mowa w art. 13 ust. 2 u.w.w., stała się ostateczna,
• przedsiębiorca nie jest wpisany do CEIDG albo KRS od 6 miesięcy od dnia uzyskania informacji z CEIDG albo KRS o braku wpisu albo wykreśleniu przedsiębiorcy,
• następca prawny przedsiębiorcy wpisanego do rejestru nie złożył wniosku o zmianę wpisu („przejęcie wpisu”) albo nie złożył tego wniosku w terminie.

Sankcje karne dotyczące prowadzenia działalności bez wpisu do rejestru lub niedopełniania obowiązków z ustawy

Warto zwrócić uwagę, że rozpoczęcie produkcji wyrobów winiarskich bez uzyskania wpisu do rejestru (poza omówionymi w poprzednim artykule wyjątkami w art. 7 ust. 2 u.w.w.) może przysporzyć także innych niż wspomniane powyżej problemów prawnych. Dlaczego? Odpowiedź znajduje się w art. 40 u.w.w.¹⁴:

1. Kto:
1) wyrabia lub rozlewa wyroby winiarskie bez uzyskania wpisu do rejestru,
[…]
- podlega karze grzywny.
2. Kto dopuszcza się czynów określonych w ust. 1, jeżeli czyny te dotyczą wyrobów winiarskich o znacznej wartości,
podlega grzywnie albo karze ograniczenia wolności.

Według art. 43 u.w.w. samo wyrabianie lub rozlewanie wyrobów winiarskich bez wpisu do rejestru stanowi wykroczenie. Jednak gdy mowa o działalności na dużą skalę (znaczna wartość), sytuacja jest poważniejsza – jest to przestępstwo. Co również ważne podkreślenia, sąd w tych przypadkach orzeka przepadek przedmiotów, które pochodzą bezpośrednio z wykroczenia lub przestępstwa albo które służyły lub były przeznaczone do ich popełnienia. Ma to miejsce nawet wtedy, gdy przedmioty nie są własnością sprawcy (art. 41 u.w.w.).

Nie są to jedyne sankcje związane z omawianą działalnością. Otóż art. 42 pkt 1–4 u.w.w. przewiduje karę grzywny za:

• niewdrażanie przez osobę wpisaną do rejestru systemu kontroli wewnętrznej wyrobu lub rozlewu wyrobów winiarskich lub niewyznaczanie osoby odpowiedzialnej za kontrolę jakości wyrobów winiarskich;
• wyrabianie przez osobę wpisaną do rejestru fermentowanych napojów winiarskich na zasadach określonych w art. 9 ust. 1 u.w.w. w ilości większej niż wskazana w tym przepisie lub nabywanie owoców lub miodu w ilości większej niż określona w art. 9 ust. 2 u.w.w.;
• nieskładanie przez osobę wpisaną do rejestru, wbrew obowiązkowi wynikającemu z art. 12 ust. 4 u.w.w., wniosku o zmianę wpisu w rejestrze, w przypadku zmiany danych, o których mowa w art. 10 ust. 3 pkt 1 i 2 u.w.w., lub nieskładanie tego wniosku w terminie określonym w art. 12 ust. 4 u.w.w.;
• nieinformowanie przez osobę wpisaną do rejestru, wbrew obowiązkowi wynikającemu z art. 16 u.w.w., Dyrektora Generalnego KOWR o zakończeniu lub zawieszeniu wykonywania działalności gospodarczej w zakresie wyrobu lub rozlewu wyrobów winiarskich lub nieprzekazywanie tej informacji w terminie określonym w tym przepisie.

Podsumowanie

Przedstawione w tej części cyklu artykułów zagadnienia pokazują, że rejestr przedsiębiorców wykonujących działalność w zakresie wyrobu lub rozlewu wyrobów winiarskich stanowi jeden z kluczowych filarów systemu prawnego regulującego produkcję miodu pitnego i innych alkoholowych napojów miodowych. Uzyskanie wpisu do rejestru jest nie tylko formalnym wymogiem wstępnym, ale – przede wszystkim – narzędziem zapewniającym, że podmioty wchodzące na rynek spełniają podstawowe standardy jakościowe, organizacyjne i finansowe.

Proces rejestracji wymusza na przedsiębiorcy m.in. wdrożenie pisemnego systemu kontroli jakości, zapewnienie odpowiednich warunków technicznych oraz zagwarantowanie udziału kompetentnej osoby odpowiedzialnej za jakość wyrobu. Dla niewielkich miodosytni wytwarzających napoje wyłącznie z surowców z własnego gospodarstwa ustawodawca przewidział uproszczenia.

Przepisy szczegółowo regulują także dalsze obowiązki – od terminowego zgłaszania zmian danych, przez zawiadamianie o zawieszeniu lub zakończeniu działalności, po konieczność niezwłocznego usuwania uchybień stwierdzonych przez Dyrektora Generalnego KOWR. Niedopełnienie tych wymogów grozi nie tylko administracyjnym zakazem prowadzenia działalności (skutkującym trzyletnią karencją), lecz także odpowiedzialnością wykroczeniową albo – przy większej skali – karną, w tym przepadkiem urządzeń i wyrobów.

Dr Rafał R. Wasilewski
doktor prawa, radca prawny prowadzący Kancelarię Radcy Prawnego dr Rafał R. Wasilewski (www.radcawasilewski.pl)

Zamów prenumeratę czasopisma "Pasieka"