Zastosowanie produktów pszczelich i ziół w chorobach oczu, cz. 2.
Poprzednia część artykułu zawierała wzmianki historyczne dotyczące wykorzystania produktów pszczelich w chorobach oczu. Opisano także współczesne badania i zastosowanie miodu, pyłku kwiatowego, pierzgi, propolisu i mleczka pszczelego w medycynie konwencjonalnej z zastrzeżeniem, że szczególnie warto po nie sięgać, gdy terapia klasycznymi preparatami leczniczymi nie daje spodziewanego efektu oraz w sytuacji wystąpienia skutków ubocznych w wyniku przyjmowanych leków.
Fot. kuprevich
Choroby spojówek i rogówki
Zapalenie spojówek i zapalenie rogówki mają najczęściej podłoże infekcyjne, tj. drobnoustrojowe: bakteryjne, wirusowe, grzybicze lub pierwotniakowe. Najczęstszą przyczyną bakteryjnego zapalenia spojówek są ziarniaki Gram-dodatnie (paciorkowce – Streptococcus sp. oraz gronkowce, głównie gronkowiec złocisty – Staphylococcus aureus). Zapalenie spojówek może mieć ponadto charakter nieinfekcyjny – alergiczny spowodowany przez czynniki uczulające.
Natomiast wirusowe zakażenie spojówek powodują najczęściej adenowirusy, a także wirus opryszczki pospolitej typu HSV-1 (opryszczkowe zapalenie spojówek). Chorobom tym towarzyszą takie objawy jak pieczenie, uczucie kłucia w oku, przekrwienie, łzawienie, obecność ropnej wydzieliny.
Według Sinjakowa w stanach zapalnych oczu (wirusowe zapalenie rogówki, owrzodzenia i urazy rogówki) pomocne jest zakraplanie 1% wodnego roztworu propolisu po 1–2 krople do każdego oka 4–6 razy dziennie. Leczenie objawia się zmniejszeniem bólu, wrażliwości na światło i ustąpieniem łzawienia.
[...] - część treści ukryta, w całości dostępna tylko dla zalogowanych e-Prenumeratorów
Choroby soczewki
Zaćma, zwana inaczej kataraktą, jest chorobą rozwijającą się wraz z wiekiem, ale może mieć również charakter wrodzony. Polega ona na stopniowym odkładaniu się produktów utleniania tłuszczów w soczewce i ciele szklistym, stopniowym zmętnieniu soczewki i narastającej utracie ostrości wzroku. Udowodniono, że udział w diecie pacjentów karotenoidów (luteina, zeaksantyna) oraz witamin przeciwutleniających i cynku ma znaczenie ochronne w spowalnianiu rozwoju zaćmy.
Według Sinjakowa korzystne działanie wywiera odwar z ziela serdecznika oraz świeży sok z ziela koniczyny czerwonej poddany pasteryzacji (85–90°C) i przechowywany w lodówce przez 2–8 dni. Otrzymany preparat podaje się przy katarakcie w ilości 1–2 kropli 1–2 razy dziennie. Równocześnie warto wspomóc leczenie miejscowe poprzez przyjmowanie doustne pyłku kwiatowego, obnóża pyłkowego lub pierzgi po 1 łyżeczce do herbaty 3 razy dziennie przez 4–5 tygodni. Kurację można powtórzyć po 7–10 dniach przerwy, uzyskując korzystny efekt leczniczy lub wspomagający podstawową terapię w postaci poprawy metabolizmu w soczewce oka.
W zaćmie, podobnie jak w stanach zapalnych oczu, leczenie prowadzi się przy zastosowaniu 1 proc. wodnego roztworu propolisu w ilości 1–2 kropli do oczu 4–6 razy dziennie, co daje poprawę w postaci stopniowego ustępowania bólu i łzawienia. Do wewnątrz polecane są propolis i mleczko pszczele w połączeniu z miodem.
[...] - część treści ukryta, w całości dostępna tylko dla zalogowanych e-Prenumeratorów
Choroby siatkówki
Siatkówka odgrywa ważną rolę w percepcji wrażeń wzrokowych, przetwarzaniu na impulsy nerwowe i ich przekazywaniu drogą nerwu wzrokowego do ośrodkowego układu nerwowego.
[...] - część treści ukryta, w całości dostępna tylko dla zalogowanych e-Prenumeratorów
Jaskra
Jaskra jest ciężką chorobą oczu polegającą na postępującym uszkodzeniu nerwu wzrokowego, któremu towarzyszą ubytki w polu widzenia i często podwyższone ciśnienie wewnątrzgałkowe, choć nie zawsze musi ono wystąpić. Najistotniejsze w przebiegu rozwoju tej choroby są jednak predyspozycje genetyczne.
[...] - część treści ukryta, w całości dostępna tylko dla zalogowanych e-Prenumeratorów
Objawy okulistyczne
w przebiegu innych chorób
Retinopatia rozwija się w wyniku długo trwającej cukrzycy. Prowadzi ona stopniowo do osłabienia i zmniejszenia elastyczności ścianek drobnych naczyń krwionośnych siatkówki, co może skutkować krwotokiem do tkanek. W profilaktyce mikroangiopatii cukrzycowej korzystne działanie uzyskuje się w wyniku przyjmowania ekstraktów z owoców kasztanowca i miłorzębu japońskiego. Zapobiegają one pękaniu naczyń, krwawym wylewom do siatkówki i tym samym hamują postępy choroby.
Natomiast w angiopatii siatkówki powiązanej z nadciśnieniem tętniczym i cukrzycą wskazane jest przyjmowanie dodatkowo owoców czarnej jagody. We wszystkich chorobach siatkówki, zwłaszcza w retinopatii cukrzycowej z uwagi na zawartość β-karotenu, zaleca się stosowanie pyłku kwiatowego.
Zwyrodnienie plamki żółtej
Poważnym problemem społecznym jest zwyrodnienie plamki żółtej związane z wiekiem (age-related macular degeneration, AMD). Objawia się ono zwykle po 50–60 roku życia, rozwija się przez wiele lat i polega na postępującym zaburzeniu widzenia i ostrości wzroku, zwłaszcza przy czytaniu. Istotne w tych przypadkach jest dostarczanie wraz z dietą odpowiedniej ilości karotenoidów (barwników roślinnych), takich jak luteina, zeaksantyna. Ważnym źródłem luteiny są warzywa (szpinak, brokuły, kapusta włoska, dynia, papryka, kukurydza) i owoce (kiwi, winogrono, pomarańcze), a zeaksantyny głównie zboża. Egzogenna luteina i zeaksantyna znajdują się w ilości do 20 mg/kg suchej masy w kwiatach aksamitki wąskolistnej (Tagetes tenuifolia), które warto dodawać do potraw zawierających tłuszcze (oleje tłoczone na zimno).
[...] - część treści ukryta, w całości dostępna tylko dla zalogowanych e-Prenumeratorów
Podsumowanie
Z przedstawionego przeglądu wyciągnąć można następujące wnioski: po pierwsze zarówno surowce zielarskie, jak i produkty pszczele oraz dietetyczne są pomocne w wielu chorobach oczu. W lżejszych schorzeniach jako środki podstawowe, w cięższych natomiast jako wspomagające podstawową terapię leczniczą. Po drugie w każdym przypadku leczenia miejscowego chorób oczu, warto stosować jednocześnie do wewnątrz produkty pszczele i zioła. Skuteczność terapii jest wówczas najwyższa. W podsumowaniu można stwierdzić, że połączenie apiterapii, fitoterapii i dietetyki pozwala uzyskać korzystniejszy efekt, wynikający z synergizmu działania poszczególnych składników bioaktywnych, niż stosując te metody leczenia oddzielnie.
Elżbieta Hołderna-Kędzia
Instytut Włókien Naturalnych i Roślin Zielarskich
Państwowy Instytut Badawczy