DRZEWA OZDOBNE

Bożodrzew (ajlant) gruczołowaty (gruczołkowaty) – Ailanthus altissima (Mill.) Swingle

Rodzina: Simarubaceae – biegunecznikowate

Stanowisko:	słoneczne, ciepłe
Gleba:	praktycznie każda
Termin kwitnienia:	VI-VII
Długość kwitnienia:	~2 tyg.
Rozmnażanie:	siew nasion, odrośla korzeniowe, sadzonki korzeniowe
Wydajność miodowa:	40-130 kg/ha
Wydajność pyłkowa:	20 kg/ha
Kolor obnóży:	żółty

Bożodrzew (ajlant) gruczołowaty (gruczołkowaty)
Ailanthus altissima (Mill.) Swingle
[DE] Der Götterbaum
[EN] tree of heaven, ailanthus

Bożodrzew w stanie naturalnym rośnie w Chinach, zaś w innych krajach sadzony jest głównie w celach dekoracyjnych. Łacińska nazwa rodzajowa rośliny nawiązuje do wysokości drzewa (20-30 m), a wywodzi się z języka malajskiego i oznacza „niebiańskie, boskie drzewo”, co znalazło odzwierciedlenie także w angielskiej nazwie „tree of heaven”.

Bożodrzew charakteryzuje się wysokim pniem oraz luźną, niezbyt regularną koroną. Młode pędy są delikatnie owłosione i wypełnione szerokim, różowym rdzeniem. Młode drzewa przyrastają rocznie nawet 2 m.

Z pyłku robotnice formują żółte obnóża. Wydajność pyłkową oszacowano na 20 kg z 1 ha.

Bożodrzew gruczołowaty. Fot. Aneta Sulborska

Roślina nie ma zbyt dużych wymagań glebowych, może rosnąć nawet na podłożach suchych i jałowych oraz na gruzowiskach. Preferuje stanowiska słoneczne i ciepłe, podczas surowych zim może przemarzać. Rozmnaża się przez wysiew nasion, sadzonki korzeniowe i odrośla korzeniowe.

W Polsce, w myśl obowiązujących przepisów, gatunek zaliczany jest do roślin inwazyjnych, których nie można wprowadzać do środowiska przyrodniczego. Rozporządzenie nie dotyczy jednak egzemplarzy już posiadanych.

Surmia (katalpa) bignoniowa (=surmia (katalpa) zwyczajna) – Catalpa bignonioides Walter

Rodzina: Bignoniaceae – bignoniowate

Stanowisko:	słoneczne
Gleba:	żyzne, świeże, suche, piaszczyste
Termin kwitnienia:	VI-VII
Długość kwitnienia:	6-7 tyg.
Rozmnażanie:	siew nasion
Wydajność miodowa:	do 500 kg/ha
Wydajność pyłkowa:	brak danych
Kolor obnóży:	żółtawy

Surmia (katalpa) bignoniowa
Catalpa bignonioides Walter
[DE] Der Gewöhnliche Trompetenbaum
[EN] southern catalpa

Należy do atrakcyjnych drzew ozdobnych osiągających 10-15 m wysokości. Rośliny wytwarzają szeroką, kulistą koronę. Ich liście są duże (10-25 cm długości), szerokojajowate, na szczycie zaostrzone. Po roztarciu nieprzyjemnie pachną, wiosną bardzo późno rozwijają się na drzewach.

Podczas kwitnienia (VI-VII) pojawiają się duże (do 20 cm długości lub dłuższe), wzniesione do góry wiechowate kwiatostany. Kwiaty cechują się dwuwargową, białą koroną, która wewnątrz posiada rysunek utworzony z fioletowych kropek i żółtych smug wskazujących pszczołom drogę do nektaru.

Surmia jest rośliną światłolubną i ciepłolubną, preferuje stanowiska osłonięte od wiatru. Wykazuje tolerancję w stosunku do gleby – może rosnąć zarówno na podłożach żyznych i świeżych, jak również suchych i piaszczystych. Rośliny znoszą warunki miejskie, gdyż nie są wrażliwe na zanieczyszczenie powietrza.

Podczas surowych zim, przemarzają. Źle reagują na przesadzanie z uwagi na grube, słabo wykształcone korzenie. Surmię można rozmnażać z nasion (wyjętych z dojrzałych owoców) wysiewanych wiosną (nie wymagają stratyfikacji) np. do zimnego inspektu.

Tulipanowiec amerykański – Liriodendron tulipifera L.

Rodzina: Magnoliaceae – magnoliowate

Stanowisko:	słoneczne
Gleba:	żyzna, próchniczna, świeża, dostatecznie wilgotna
Termin kwitnienia:	VI-VII
Długość kwitnienia:	~3 tyg.
Rozmnażanie:	siew nasion
Wydajność miodowa:	> 500 kg/ha
Wydajność pyłkowa:	brak danych
Kolor obnóży:	kremowożółty

Tulipanowiec amerykański
Liriodendron tulipifera L.
[DE] Der Tulpenbaum
[EN] tulip tree, American tulip tree, tulipwood

Zaliczany jest do pięknych drzew parkowych (jest jednym z pierwszych północnoamerykańskich drzew przywiezionych do Europy w XVII w.) osiągających w naszych warunkach 30 m wysokości, w swojej ojczyźnie dorastający do 70 m.

Wykształca czteroklapowe, jasnozielone, spodem niebieskawozielone liście (20 × 20 cm), zaopatrzone u podstawy długiego ogonka w dwa przylistki. Najbardziej atrakcyjną częścią rośliny są okazałe (ponad 5 cm średnicy i do 10 cm długości), wzniesione do góry kwiaty przypominające wyglądem kwiaty tulipana – stąd polska nazwa rodzajowa „tulipanowiec”.

Do wyglądu kwiatów nawiązuje również łacińska nazwa rodzajowa, która wywodzi się od greckich słów leirion = lilia i dendron = drzewo. Kwiaty wyrastają pojedynczo na końcach pędów. Cechują się mięsistym, zielonkawożółtym okwiatem.

Przy przesadzaniu młodych drzewek należy uważać, aby nie uszkodzić korzeni, gdyż wówczas rośliny łatwo giną. Rozmnażanie tulipanowca jest trudne, zważywszy na fakt, że nasiona najczęściej są jałowe.

Wysiewa się je jesienią lub wiosną po stratyfikacji. Kiełkowanie następuje zwykle po roku od siewu. Kwitnienie rozpoczynają około 10-letnie drzewa.

Kelreuteria wiechowata (= roztrzeplin wiechowaty, mydleniec wiechowaty) – Koelreuteria paniculata Laxm.

Rodzina: Sapindaceae – mydleńcowate

Stanowisko:	słoneczne
Gleba:	żyzna, przepuszczalna
Termin kwitnienia:	VI
Długość kwitnienia:	~3 tyg.
Rozmnażanie:	siew nasion, sadzonki
Wydajność miodowa:	brak danych
Wydajność pyłkowa:	brak danych
Kolor obnóży:	złotożółty

Kelreuteria wiechowata
Koelreuteria paniculata Laxm.
[DE] Die Blasenesche
[EN] goldenrain tree, pride of India, China tree

Jest niewielkim drzewem o rozłożystej koronie dorastającym do 10 m wysokości. Wykształca duże (do 45 cm długości) pierzaste liście złożone z 7-15 listków, które jesienią przebarwiają się na żółto lub pomarańczowo.

W VI pojawiają się żółte kwiaty o średnicy 1 cm zebrane w okazałe wiechy o długości do 30 cm. Kielich jest pięcioząbkowy, korona czteropłatkowa. Okwiat stanowi osłonę dla 5-8 pręcików i jednego słupka.

Roślina preferuje gleby żyzne i przepuszczalne oraz słoneczne stanowiska. Młode drzewka należy okryć na zimę, starsze egzemplarze także mogą przemarzać przy silnych mrozach. Rozmnażanie polega na wysiewie nasion lub pobieraniu sadzonek latem.

Kasztan jadalny – Castanea sativa Mill.

Rodzina: Fagaceae – bukowate

Stanowisko:	słoneczne, ciepłe
Gleba:	żyzna, głęboka, ciepła, wapienna
Termin kwitnienia:	VI-VII
Długość kwitnienia:	3-4 tyg.
Rozmnażanie:	siew nasion
Wydajność miodowa:	30-100 kg/ha
Wydajność pyłkowa:	brak danych
Kolor obnóży:	jasnożółty

Kasztan jadalny
Castanea sativa Mill.
[DE] Die Edelkastanie
[EN] sweet chestnut,

Jest potężnym drzewem (dorasta do 30 m wysokości) o szerokiej, rozłożystej koronie. Żyje do 500 lat, znane były także okazy 1000 - letnie. Pień często jest skręcony w przeciwnym kierunku do ruchu wskazówek zegara.

Młode pędy są delikatnie omszone, starsze nagie, żeberkowane. Roślina wykształca lancetowate, ciemnozielone i błyszczące liście o ząbkowanym brzegu osiągające 15-25 cm długości. Nazwa Castanea prawdopodobnie wywodzi się od Kastany (miasta położonego w greckiej Tesalii), gdzie rośliny były z dawien dawna uprawiane.

Kasztan należy do roślin rozdzielnopłciowych, jednopiennych – kwiaty męskie i żeńskie osadzone na tym samym drzewie. Żółtokremowe kwiaty męskie z 8-12 pręcikami, zebrane są w główkowate kwiatostany, a te z kolei tworzą kłosy o długości do 30 cm.

Ponieważ roślina pochodzi z Azji, w naszych warunkach klimatycznych przemarza podczas mroźnych zim. Z tego względu należy zapewnić jej ciepłe, osłonięte i słoneczne miejsce. Preferuje żyzne, głębokie i ciepłe gleby zawierające wapń.

Źle rośnie na podłożach podmokłych i kwaśnych. Rozmnażanie polega na wysiewie nasion jesienią lub wiosną po stratyfikacji. Siewki można też szczepić lub okulizować.

Robinia lepka – Robinia viscosa Vent.

Rodzina: Fabaceae – bobowate

Stanowisko:	słoneczne, ciepłe i osłonięte od wiatru
Gleba:	żyzna, wilgotna
Termin kwitnienia:	VI–VII
Długość kwitnienia:	~ 2 tyg.
Rozmnażanie:	siew, szczepienie
Wydajność miodowa:	50–110 kg/ha
Wydajność pyłkowa:	brak danych
Kolor obnóży:	jasnożółty

Robinia lepka
Robinia viscosa Vent.
[DE] Die Klebrige Robinie
[EN] Clammy locust

Jest krzewem lub niewielkim drzewem (dorasta do 6–12 m wysokości) o zaokrąglonej koronie. Pochodzi ze wschodniej części USA, gdzie nazywana jest także różową akacją. W Europie sadzona jest w celach ozdobnych.

Młode pędy i ogonki liściowe robinii pokrywają włoski wydzielające lepką substancję, do czego nawiązuje łacińska nazwa gatunkowa wywodząca się od słowa viscósus = lepki, kleisty. Z pędów wyrastają drobne, igiełkowate ciernie.

Jeden kwiat wydziela około 5 mg cukrów. Wydajność miodowa wynosi średnio 50 kg/ha, a w sprzyjających warunkach pogodowych może osiągnąć 110 kg/ha. Z pyłku pszczoły mogą formować obnóża, lecz rzadko to czynią.

Robinia lepka. Fot. Aneta Sulborska

Robinia preferuje żyzne i raczej wilgotne gleby oraz wymaga stanowisk słonecznych, ciepłych i zacisznych. Rozmnaża się z nasion lub przez szczepienie.

Zamów prenumeratę czasopisma "Pasieka"