Jak pozbyć się trutówek?

Początkujący i mało doświadczony pszczelarz miał trudności z poddawaniem matek do rodzin z trutówkami. Rodziny poddawanych matek nie przyjmowały. Nie uzyskał też zadowalających rezultatów przy likwidacji trutówek przez wysypywanie pszczół poza pasiekę na trawę. Większość pszczół trutówek powracała na dawne miejsce, uśmiercały poddawane matki i rozpoczynały czerwienie. Prosił o radę, jak pozbyć się trutówek. Należało najpierw zastanowić się co doprowadziło, że w rodzinie pojawiły się trutówki.

fot.© Roman Dudzik

Otóż jeżeli rodzina pszczela z jakichkolwiek przyczyn straci matkę, pszczoły zakładają wówczas na młodym czerwiu mateczniki ratunkowe i wychowują młodą nową matkę.

W rodzinie całkowicie osieroconej (takiej, która straciła matkę i nie ma już czerwiu otwartego do wychowu młodej matki) pojawiają się po pewnym czasie robotnice składające jaja. Są to trutówki. Wyglądem zewnętrznym trutówki nie różnią się od pszczół robotnic. Na skutek nabrzmiałych szczątkowych jajników mogą być nieco ociężałe. Nieraz w ulu można zaobserwować pszczołę trutówkę z jajem w odwłoku.

Trutówki mają znacznie krótszy odwłok niż matka, dlatego mają trudności ze składaniem jaj do głębokich komórek. Wybierają więc płytsze komórki pszczele (np. wypełnione pierzgą) lub trutowe składając w jednej komórce po kilka do kilkunastu jaj, przyklejając je do bocznych ścianek.

Trutówki mogą pojawić się w rodzinie w dowolnym okresie sezonu pasiecznego. Może to nastąpić wczesną wiosną, po stracie matki, czy też latem, w okresie rójek – gdy zginie matka, w czasie tworzenia odkładu z nieunasienionymi matkami. Najczęściej pojawiają się wówczas, gdy w rodzinie przez 3-4 tygodnie brakuje czerwiącej matki, a więc brakuje czerwiu. Czasem obserwuje się pojedyncze jaja składane przez trutówki w obecności matki, np. gdy matka jest przez dłuższy czas izolowana na niewielkiej przestrzeni w izolatorze lub przerwała czerwienie na skutek choroby.

Rodzina z trutówkami niechętnie przyjmuje poddawaną jej matkę czy mateczniki. Niechętnie też zakłada mateczniki ratunkowe na dodanym czerwiu. Jeśli nawet pszczoły założą mateczniki, to zazwyczaj na dwa dni przed wygryzieniem się matki – trutówki zgryzają mateczniki. Tak też ustosunkowują się do poddawanych mateczników uniemożliwiając wychów matki.

Spostrzeżenie pszczelarza dotyczące likwidacji trutówek przez wysypanie pszczół w trawę jest trafne i powinno być przestrogą przy poddawaniu matek. Samo strząśnięcie pszczół w trawę bez dodania czerwiu otwartego i wykonania czynności, o których wspomniałem nie usprawni rodziny. Wstrząśnięte trutówki w trawę powrócą do ula i zetną nawet początkowo przyjętą matkę.

Jan Plewa

Zamów prenumeratę czasopisma "Pasieka"