Ogród przyjazny pszczołowatym w terapii choroby Alzheimera, cz. 1.

„Przyroda to inne imię zdrowia…”
Henry David Thoreau

Pszczoły są nierozerwalnie związane z krajobrazem kulturowym. Przez wieki towarzyszyły człowiekowi, zasiedlając gliniane i drewniane elementy zabudowań, odwiedzając przydomowe sady i ogrody. Uzasadnione jest zatem tworzenie siedlisk zastępczych, które nie tylko przyciągałyby pszczoły, ale byłyby też gościnne dla ludzi. Jednym z takich miejsc są terapeutyczne ogrody przyjazne pszczołowatym.

Projekt ogrodu terapeutycznego.
fot.© rys. Małgorzata Poszwa, opracowanie własne

Hortiterapia, zwana również terapią ogrodniczą, jest jedną z form terapii wspomagających tradycyjne metody rehabilitacji i leczenie farmakologiczne. Bazuje na kontakcie z przyrodą, a prowadzi się ją w ogrodach odpowiednio zaprojektowanych do tego celu.

Zazwyczaj wyróżnia się dwa typy takiej terapii – bierną i czynną. Bierna polega na przebywaniu w otoczeniu oddziałującym na wszystkie nasze zmysły – w przestrzeni pełnej różnorodnych faktur, kolorów, zapachów i dźwięków natury.

Czym jest choroba Alzheimera?

Schorzenie to jest związane z wiekiem. Powoduje ono stopniową degenerację układu nerwowego w wyniku zaburzeń wydzielania hormonu o nazwie acetylocholina, który odpowiada za prawidłowe funkcjonowanie pamięci. W wyniku tego u chorego pojawiają się zaniki pamięci.

Choroba Alzheimera prowadzi do pełnego inwalidztwa, a w miarę jej postępu następuje utrata podstawowych funkcji organizmu – utrudnione jest wykonywanie nawet najprostszych, codziennych czynności.

Dlaczego ogród jest tak ważny w leczeniu choroby Alzheimera?

Człowiek powinien być postrzegany całościowo (holistycznie), na co coraz większą uwagę zwraca współczesna medycyna. Lekarze wiedzą już, że układ nerwowy, odpornościowy i hormonalny współdziałają ze sobą. Oznacza to, że każdy bodziec, który odbieramy jako pozytywny, prowadzi do zwiększenia odporności organizmu i poprawy naszego zdrowia.

Liczne badania donoszą, że wykluczenie stresu i pozytywne nastawienie powodują stymulację układu odpornościowego i szybszy powrót do zdrowia lub nawet ograniczenie zachorowań. Takie podejście jest ważne w terapii choroby Alzheimera.

W jej przypadku szczególnie istotne są bodźce zapachowe. Wykazano bowiem, iż zapachy, które znaliśmy w przeszłości, uruchamiają głębokie wspomnienia, a tym samym pomagają ćwiczyć pamięć u osób chorych.

Wizualizacja altany wypoczynkowej (strefa zajęć terapeutycznych).
fot.© rys. Małgorzata Poszwa

Dzikie pszczoły w ogrodzie terapeutycznym

Człowiek związany z przyrodą z zachwytem spoglądał na pełen kwiatów ogród czy łąkę, nad którą unosiły się rzesze owadów. Taki widok to przecież dla wielu kwintesencja wakacji – czasu odpoczynku, swobody i radości. Ten „obraz z przeszłości” możemy uzyskać również w ogrodzie terapeutycznym przeznaczonym dla osób chorych na Alzheimera, wprowadzając do niego dzikie pszczoły.

Umożliwia to sezonowość ich pojawu, brak agresywności, różnorodność roślin żywicielskich i niewielkie wymagania co do opieki. Opieka nad dzikimi pszczołami jest bezpieczna i nie wymaga tak dużego wkładu pracy i systematyczności jak prace w pasiece.

Jak powinien wyglądać ogród dla osób chorych na Alzheimera? – wytyczne

Na pewno powinien być dostosowany do szczególnych potrzeb pacjentów. W naszym projekcie uwzględniono więc wytyczne projektowe opracowane przez światowej sławy specjalistów z dziedziny hortiterapii: Rogera S. Urlicha, Johna Zeisela i Marthy M. Tyson.

Nasz projekt

Pokazuje, jak mógłby wyglądać ogród przy dowolnym ośrodku przeznaczonym dla osób chorych na Alzheimera. Uwzględnia on możliwość wprowadzania zmian, w zależności od potrzeb i możliwości pacjentów. Ogród jest dostosowany do przeprowadzania zarówno terapii czynnej (początkowe fazy choroby), jak i terapii biernej (późniejsze stadia choroby).

Należy pamiętać, że niektóre elementy ogrodu terapeutycznego są projektowane dla konkretnych pacjentów, z uwzględnieniem ich historii życiowych, co wspomaga uruchomienie głębokich wspomnień. Nasz projekt uwzględnił motywy rozpoznawalne jako typowe dla Podhala.

Ulik z elementami zdobniczymi wzorowanymi na stylu zakopiańskim.
fot.© rys. Maria Janicka

Strefa aktywności socjalnej (E) jest przeznaczona i przystosowana do integracji mieszkańców ośrodka. Znajdują się tu przenośne stoliki i krzesełka oraz miejsce na grilla. Strefa ta zaopatrzona jest również w zadaszone patio pozwalające na stopniowe przejście z cienia do pełnego światła, co jest ważne w przypadku osób w podeszłym wieku. Cdn.

Maria Janicka, Małgorzata Poszwa

Zamów prenumeratę czasopisma "Pasieka"